Η μνήμη είναι βασικό στοιχείο της γνωστικής λειτουργίας του κάθε ανθρώπου. Είναι σημαντική για κάθε δραστηριότητα είτε είναι ακαδημαϊκή, ψυχαγωγική ή κοινωνική. Η μνήμη χαρακτηρίζει την προσωπικότητα του ατόμου και δίνει στον καθένα μια ξεχωριστή ταυτότητα. Χωρίς την ικανότητα να θυμόμαστε την δική μας προσωπική ιστορία είμαστε μέσα σε κλίμα σύγχυσης και αβεβαιότητας. Για αυτό ακριβώς τον λόγο οι διαταραχές τύπου άνοιας κλέβουν από τον καθένα την ταυτότητα του και τα βιώματά του. Η μνήμη βοηθά στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων και γνώσης, στην εκτέλεση εργασιών και στην ανταπόκριση σε αυτούς που αγαπάμε. Πολύ απλά η μνήμη βρίσκεται παντού στην ζωή μας.
Η άνοια χαρακτηρίζεται από ένα προοδευτικό εκφυλισμό και απώλεια των διανοητικών ικανοτήτων του ατόμου. Πολλoί συχνά αναρωτιούνται αν η νόσος Αλτσχάιμερ και η άνοια είναι κάτι το διαφορετικό ή το ίδιο. Η σωστή απάντηση είναι πως η νόσος Αλτσχάιμερ είναι ένα από τα πιο γνωστά είδη άνοιας Το πιο κλασικό σύμπτωμα των ανοϊκών διαταραχών είναι να ξεχνάμε προσφατα γεγονότα και ανθρώπους. Με αλλά λόγια η μνήμη δεν κάνει νέες “εγγραφές”. Είναι σαν να έχουμε ένα τετράδιο όπου κράτάμε σημειώσεις, έχουν τελεωσει τα φύλλα του και δεν έχουμε που να καταγράψουμε τις νέες πληροφορίες. Οι πάσχοντες από άνοια παρουσιάζουν προβλήματα της μνήμης, της σκέψης, της αντίληψης και του προσανατολισμού τους. Η άνοια είναι συχνότερη στους ηλικιωμένους ενώ σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών το ποσοστό άνοιας αγγίζει το 6%. Με την αύξηση της ηλικίας, το ποσοστό των ατόμων που προσβάλλονται από άνοια, αυξάνεται και για αυτό έχει επικρατήσει ο όρος γεροντική άνοια. Το 20% των ατόμων άνω των 80 ετών, πάσχουν από άνοια. Το 60% -70% των περιπτώσεων άνοιας οφείλεται στη νόσο Αλτσχάιμερ. Ένα ποσοστό της τάξης του 15% των περιπτώσεων άνοιας οφείλεται σε αγγειακά προβλήματα του εγκεφάλου (πολυεμφρακτική άνοια). Εκτός από την αύξηση της ηλικίας και τις εγκεφαλικές αγγειακές παθήσεις, άλλες ασθένειες που είναι σπανιότερες αιτίες άνοιας, περιλαμβάνουν τη νόσο Πάρκινσον, τον υποθυρεοειδισμό, το AIDS, τον καρκίνο εγκεφάλου και άλλες. Γενικότερα στις ανοϊκές διαταραχές έχουμε έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου και εμφανείς μεταβολές στην προσωπικότητα του. Έτσι είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο ένα άτομο στα πρώτα σταδια της άνοιας να παρουσιάζεται ιδιαιτερα ευσυγκίνητο δηλαδή να κλαίει σε μία συζήτηση η οποία δεν είναι συναισθηματικά φορτισμένη. Επίσης μπορεί να παρουσιάζει επιθετική ή αντικοινωνική συμπεριφορά. Δηλαδή να ξαφνικά να αρχίζει να βρίζει ή να κυκλοφορεί γυμνό μέσα στο σπίτι την στίγμή που υπαχουν επισκέπτες.
Σήμερα πάσχουν από άνοια 26 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως και σύμφωνα με μελέτες ο αριθμός αναμένεται να τετραπλασιαστεί. Για την αντιμετώπισηση της στην συγχρονη νευρολογία και νευροψυχολογία δεν υπάρχει θεραπεία που την γιατρέυει. Όμως φαίνεται πως τα ψυχοθεραπευτικά προγράμματα μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην αντιμετώπιση του ρυθμού της νόσου. Η φαρμακευτική αγωγή σε συνδοιασμο με ψυχοθεραπευτικά προγράμματα που περιλαμβάνουν ασκήσεις γνωστικών λειτουργιών και ψυχοθεραπεία με στόχο τη δραστηριοποίηση του προσβεβλημένου εγκέφαλου και ρύθμιση της ψυχικής ισορροπίας βοηθούν σημαντικά τον πάσχοντα και την οικογένειά του. Σε αρκετές περιπτώσεις βοηθούν στην μείωση του καλπασμού της νόσου και στον περιορισμό των συμπτωμάτων. Επίσης τέτόιου τύπου προγράμματα έχουν φανεί λυτρωτικά για την οικογένεια του πάσχοντα διότι τους ενημερώνουν για το τι έχουν να αντιμετωπίσουν και τον τρόπο χειρισμού του πάσχοντα.
Οι διαταραχές μνήμης στην τρίτη ηλικία σήμερα τείνουν να γίνουν μία μάστιγα και θα απασχολήσουν αρκετά τον κόσμο και τους επιστήμονες τα επόμενα χρόνια οσο αναφορα τα αίτια τους αλλά και την αντιμετώπιση τους. Σύφωνα μετά σημερινά δεδομένα κλειδί στην εξέλιξη της νόσου είναι η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση αντιμετώπιση της με φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπευτικά προγράμματα.
Παναγιώτης Σιαπέρας
Κλινικός Ψυχολόγος / Ερευνητής
