ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ & ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες καταγράφεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ψυχική υγεία και την αντιμετώπιση των ψυχικών παθήσεων. Η ψυχιατρική θεωρείται ακόμα και σήμερα κλάδος της ιατρικής επιστήμης με πολλές ιδιαιτερότητες, λόγω της ενασχόλησής της με τον εγκέφαλο, το πλέον ανεξερεύνητο όργανο του ανθρώπινου οργανισμού. Ο λόγος και η κλινική εικόνα εξακολουθούν να συνιστούν ακόμη εργαλεία διάγνωσης και αντιμετώπισης του συνόλου σχεδόν των περιστατικών, ενώ ακόμα και σήμερα ο ψυχικά πάσχων στιγματίζεται ή και θεωρείται πολίτης «β΄ κατηγορίας» από πολλές κοινωνικές ομάδες. Κυρίως στις χώρες του δυτικού κόσμου έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες κατανόησης, περίθαλψης και αντιμετώπισης των ψυχικών παθήσεων, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να υπάρχει πολύ μεγάλη πρόοδος σε όλο το φάσμα των ψυχικών παθήσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται η πρόοδος της ψυχοφαρμακολογίας, η εξειδίκευση ψυχιάτρων και ψυχολόγων σε συγκεκριμένους τομείς της ψυχιατρικής, η σχετική πρόοδος των μηχανημάτων – μετά την ηλεκτροσπασμοθεραπεία γίνονται προσπάθειες διέγερσης των νευρώνων του εγκεφάλου μέσω του επαναληπτικού Διακρανιακού Μαγνητικού Ερεθισμού-, η εξειδίκευση εργοθεραπευτών και κοινωνικών λειτουργών κλπ. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), διάφορες ψυχικές νόσοι όπως η κατάθλιψη και η γεροντική άνοια θεωρούνται ως οι «νόσοι του μέλλοντος», θα καταγράψουν δηλαδή ραγδαία άνοδο και θα απασχολήσουν ακόμα περισσότερο την ιατρική επιστήμη. Επιπλέον, μελέτες έχουν καταδείξει ότι η πανδημία του κορονοϊου πέραν των ψυχολογικών προβλημάτων που επέφεραν οι συνεχείς περιορισμοί (lockdown) και ο φόβος της νόσησης, στους νοσήσαντες από τον κορονοϊό παρουσιάστηκαν πλείστα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ψυχιατρικής φύσεως προβλήματα. Ασθένειες όπως οι ψυχώσεις και η Διπολική Διαταραχή ταλαιπωρούν σταθερά το 2% του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ οι εξαρτήσεις από ουσίες αλλά και λοιπές εθιστικές συμπεριφορές συνεχίζουν να προκαλούν έντονο προβληματισμό στην κοινωνία και κατ’ επέκταση να κινητοποιούν τον ιατρικό κόσμο και τα συστήματα υγείας των διαφόρων χωρών. Στην συγκεκριμένη μελέτη αφού γίνουν αναφορές στις επιμέρους ψυχικές παθήσεις θα διερευνηθεί η δυνατότητα περίθαλψης – φιλοξενίας πολιτών της αλλοδαπής οι οποίοι αντιμετωπίζουν ψυχολογικής ή και ψυχιατρικής φύσεως προβλήματα. Η λογική της προτάσεως θα είναι δια μέσω των σύγχρονων ψυχιατρικών και λοιπών (ψυχολογικών, εργοθεραπευτικών κλπ) παρεμβάσεων, η εξασφάλιση ποιοτικής και συνάμα θεραπευτικής φιλοξενίας – περίθαλψης ανθρώπων με ψυχιατρικά ή ψυχολογικά προβλήματα. Η σύμπραξη διαφόρων κλάδων της ιατρικής και των ξενοδοχείων θεωρείται επιβεβλημένη για την επίτευξη του τελικού στόχου. Στην ενότητα της SWOT Analysis θα επεξηγηθούν τα δυνατά σημεία, τα αδύναμα σημεία, οι ευκαιρίες και οι απειλές και εν συνεχεία θα γίνουν προτάσεις για δράσεις οι οποίες μπορούν να αναληφθούν για την προαγωγή του Τουρισμού Υγείας στην Ελλάδα.

Α) Γεροντική άνοια

Στις περισσότερες ανεπτυγμένες κοινωνίες η γήρανση του πληθυσμού επιφέρει τη αύξηση των ανοϊκών συνδρόμων. Σύμφωνα με τους Αντώνιο Πολίτη και λοιπούς: «Οι άνοιες είναι πιο συχνές στους ηλικιωμένους και ο επιπολασμός τους αυξάνει δραματικά με την ηλικία. Το σύνδρομο προσβάλλει κατά προσέγγιση 5%-8% των ατόμων άνω των 65 ετών, 15%- 20% των ατόμων άνω των 75 ετών και 25%-50% των ατόμων άνω των 85 ετών» (σχετ. 1, σελ. 12). Σύμφωνα με την ίδια μελέτη (σελ. 13) «ο επιπολασμός της Ήπιας Νοητικής ‘Έκπτωσης κυμαίνεται από 3% έως 19% σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών», ενώ στην σελίδα 16 αναφέρεται ενδεικτικά: «Συνολικά, το κόστος της άνοιας για το σύστημα υγείας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ξεπερνά τα €88 δις ετησίως, με το ετήσιο κόστος ανά ασθενή να κυμαίνεται ανάμεσα σε €8.285 και €32.256 ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου ή από €20.538 έως €88.427 ανά ασθενή εάν συνυπολογιστεί η απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών». Ομοίως στην σε μελέτη που δημοσιεύθηκε από τους Paul McCrone και λοιπούς υπό τη επιμέλεια του “King’s Fund” το κόστος υπηρεσιών υγείας των ανοϊκών ασθενών θα αντιπροσωπεύει το 2026 το 73 % του συνολικού κόστους υπηρεσιών ψυχικής υγείας, καθότι θα δαπανούνται 34,79 δις £ εκ των 47,48 δις £, που προβλέπεται ότι θα είναι ο συνολικός προϋπολογισμός (σχετ. 2 σελ. xvii). Τέλος στην Ολλανδία έχουν προχωρήσει στην δημιουργία ενός ολόκληρου χωριού το οποίο
φιλοξενεί αποκλειστικά ανοϊκούς ασθενείς. Το προσωπικό αποτελείται

από εξειδικευμένους ιατρούς και φροντιστές, όμως οι πάσχοντες
διαβιούν σε ένα χώρο, ο οποίος δεν θυμίζει νοσοκομειακό ίδρυμα ή γηροκομείο. Το συνολικό κόστος αγγίζει τις 8.000 $ μηνιαίως ανά ασθενή (σχετ. 3). Είναι πρόδηλο εκ των ανωτέρω, ότι λόγω της γήρανσης του πληθυσμού τα συστήματα υγείας δέχονται πολύ μεγάλες πιέσεις, καθότι οφείλουν να εξασφαλίσουν ποιοτικές υπηρεσίες υγείας στους ηλικιωμένους συνανθρώπους μας. Η Ελλάδα θα μπορούσε να συνεισφέρει σε αυτόν τον τομέα είτε με βραχυπρόθεσμη παραμονή, είτε με μια πιο μακροπρόθεση διαβίωση των ανοϊκών ασθενών.

Β) Κατάθλιψη

Σύμφωνα με τον Χρήστο Λίονη και λοιπούς στο πόνημα με τίτλο
«Ανάπτυξη 13 Κατευθυντήριων Οδηγιών Γενικής Ιατρικής για τη διαχείριση των πιο συχνών νοσημάτων και καταστάσεων υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας», «η κατάθλιψη αποτελεί ένα από τα πιο συχνά νοσήματα ψυχικής υγείας παγκοσμίως. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ.) κατέχει την 4η θέση ως αίτιο απώλειας ετών ζωής, αναπηρίας, και κοινωνικής δυσλειτουργίας, προβλέπεται δε ότι το 2020 θα καταλάβει τη δεύτερη θέση αναπηρίας μετά την ισχαιμική καρδιοπάθεια» (σχετ. 4, σελίς 6). Η κατάθλιψη διακρίνεται σε ήπια, μέτρια και σοβαρή, ενώ ανά πάσα στιγμή το 8 % του πληθυσμού της Ελλάδος πάσχει από κατάθλιψη (ομοίως σχετ. 4). Κατά τον Π.Ο.Υ. δε, περισσότεροι από 264 εκατομμύρια ανθρώπων παγκοσμίως, πάσχουν από κάποιας μορφής κατάθλιψης (σχετ. 5). Κατά τον γράφοντα εξειδικευμένα προγράμματα σε αλλοδαπούς ασθενείς με ήπια και ίσως μέτρια κατάθλιψη θα μπορούσαν κάλλιστα να εφαρμοστούν στην Ελλάδα σε ένα βραχυχρόνιο πλαίσιο.
Γ) Πανδημία και ψυχική υγεία
Όσον αφορά την πανδημία, παρότι οι μελέτες είναι σε αρχικό στάδιο, διάφορα χρήσιμα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν. Οι περιορισμοί και ο φόβος της νόσου του κορονοϊού έχουν επιβαρύνει σε σημαντικό βαθμό την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Επιπλέον και ίσως πιο σημαντικό είναι ότι η ίδια η νόσος προκαλεί νευρολογικά, ψυχιατρικά και γνωστικά προβλήματα (Sanjay Kumar et al, σχετ. 6). Κατά τους συγγραφείς του εν λόγω άρθρου πέραν των συμπτωμάτων άγχους, κατάθλιψης, διαταραχών διάθεσης αμνησίας κλπ, στην οξέα φάση της νόσου, σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα το 55 % των αποθεραπευμένων από την νόσο COVID-19 παρουσίασαν μετατραυματικό στρες, ενώ τα ποσοστά της κατάθλιψης, των κρίσεων πανικού και της διαταραχής πόνου κυμαίνονται σε ποσοστά 32,5% έως 39 %. Το 15, 6 % των αποθεραπευμένων παρουσιάζει ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, ενώ σε επίπεδο γνωστικών λειτουργιών η απώλεια προσοχής, τα δυσεκτελεστικά συμπτώματα και η δυσλειτουργία της μετωποκροταφικής περιοχής του εγκεφάλου αναφέρονται συχνά. Αν και ακόμα οι όποιες μελέτες είναι σε πρώιμα στάδια φαίνεται ότι ο ιός COVID-19 προκαλεί διάφορες νευροψυχιατρικές διαταραχές τόσο σε βραχυπρόθεσμο όσο και σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.

Δ) Ψυχώσεις – Διπολική Διαταραχή

Σύμφωνα με το Ψυχαργώς Γ΄(2011 – 2020) ο επιπολασμός των ψυχώσεων και της Διπολικής Διαταραχής ανέρχεται σε 2,1 % του παγκόσμιου πληθυσμού (σχετ. 7, σελ. 5). Η σύγχρονη ψυχιατρική προσέγγιση αφιερώνει ορθώς μεγάλο μέρος των προσπαθειών της στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση, στην απόκτηση δεξιοτήτων, στις ομάδες αυτοβοήθειας, στην παραμονή των εν λόγω ασθενών σε ξενώνες, οικοτροφεία και προστατευόμενα διαμερίσματα, στην παροχή περίθαλψης στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής του ασθενούς, δηλαδή στην κοινότητα, στην παροχή στον ασθενή επιλογής εναλλακτικών μορφών φροντίδας και θεραπείας και ενίσχυση της δυνατότητάς του για επιλογή κλπ (ομοίως σχετ. 7). Δηλαδή, δίδεται βαρύνουσα σημασία στην αρμονική ένταξη του λειτουργικού ψυχωσικού ή διπολικού ασθενούς στην κοινότητα και των επιμέρους λειτουργιών της. Ο γράφων την παρούσα μελέτη αναγνωρίζει ότι υπάρχει ένα μέρος τέτοιων ασθενών, οι οποίοι είτε επειδή βρίσκονται σε οξεία φάση, είτε επειδή η λειτουργικότητά τους είναι πλέον πολύ περιορισμένη, είτε επειδή έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς η νόσος και είναι καθόλα λειτουργικοί είναι απίθανο να συμβάλλουν σε οποιοδήποτε πλάνο τόνωσης του ιατρικού τουρισμού. Όμως, είναι επιστημονικώς αποδεδειγμένο ότι περίπου ένα 10 % της προαναφερόμενης ομάδας ασθενών είναι άνθρωποι χρόνιοι εν μέρη λειτουργικοί, που ενδεχομένως θα μπορούσαν να συνδυάσουν τις διακοπές τους με ένα δομημένο πρόγραμμα θεραπείας.

Ε) Εξαρτήσεις

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Εξαρτήσεων των Η.Π.Α. (σχετ. 8 – σελίς
11) το ετήσιο κόστος από την κατάχρηση ουσιών ανέρχεται στο ποσό των 600 δις $ για την συγκεκριμένη χώρα. Διάφορες θεραπευτικές μέθοδοι έχουν προταθεί για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης ψυχιατρικής νόσου. Όποια και εάν επιλεγεί από το ιατρικό προσωπικό οι 90 ημέρες θεωρούνται ως το ελάχιστο χρονικό περιθώριο περίθαλψης του ασθενούς για να υπάρξει έστω κάποια αποτελεσματικότητα ενώ για να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα απαιτείται, σαφώς περισσότερος χρόνος. Ένα πολύ αξιόπιστο πλέον μοντέλο αντιμετώπισης της νόσου είναι η βραχυχρόνια νοσηλεία αρχικά σε νοσοκομειακό περιβάλλον και η συνέχιση της θεραπείας σε άλλη δομή – μη νοσοκομειακή – διάρκειας συνήθως 6 έως 12 μηνών (σχετ. 8 – σελίδες 25 και 26). Στη νοσηλεία του ασθενούς στην νοσοκομειακή δομή επιτυγχάνεται η αποτοξίνωση από τις όποιες εθιστικές ουσίες, αξιολογείται ο ασθενής εάν υπάρχει συννοσηρότητα ή άλλως διπλή διάγνωση, ρυθμίζεται φαρμακευτικά και αξιολογείται ο βαθμός κινητοποίησης του ασθενούς. Η διάρκεια τέτοιων προγραμμάτων κυμαίνονται από 3 έως 6 εβδομάδες και η θεραπευτική ομάδα αποτελείται από ψυχιάτρους, ειδικευμένους ψυχολόγους, εργοθεραπευτές κλπ. Ανάλογα με την αξιολόγηση και τον βαθμό κινητοποίησης του ασθενούς ο θεραπευτής προτείνει εναλλακτικά θεραπευτικά προγράμματα για συνέχιση της θεραπείας του. Η παραπομπή του ασθενούς σε εξωνοσοκομειακή δομή με διάρκεια θεραπείας τουλάχιστον 6 μηνών θεωρείται ως ένα πολύ καλό πλάνο αντιμετώπισης της νόσου του εθισμού. Σε αυτές τις δομές η θεραπευτική ομάδα αποτελείται από τις προαναφερόμενες ειδικότητες, όμως η στόχευση αυτών των προγραμμάτων είναι η μακροχρόνια αποχή από τις ουσίες ή τις εθιστικές συμπεριφορές και η βελτίωση της επαγγελματικής, κοινωνικής και ψυχολογικής λειτουργικότητας του ασθενούς.
Μεγάλη βαρύτητα θα μπορούσε να δοθεί επίσης σε παιδιά, τα οποία παρουσιάζουν Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας ή Διαταραχές της Ανάπτυξης. Οι συγκεκριμένες παθήσεις εκφεύγουν όμως, του γνωστικού αντικειμένου παροχής υπηρεσιών υγείας της ψυχιατρικής ενηλίκων και γι’ αυτό το λόγο δεν πρόκειται να γίνει περαιτέρω ανάλυση. Εκτίμηση όμως του γράφοντα είναι ότι ένα δομημένο πλαίσιο από παιδοψυχιάτρους, παιδοψυχολόγους, λογοθεραπευτές κλπ θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ξεχωριστό κλάδο ανάπτυξης του Τουρισμού Υγείας στην Ελλάδα.

S.W.O.T. Analysis
INTERNAL FACTORS INTERNAL FACTORS

Όσον αφορά την S.W.O.T. Analysis από την άποψη των δυνατών σημείων
ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις γνώσεις και τις δεξιότητες του επιστημονικού και λοιπού προσωπικού, καθώς και στην γλωσσομάθεια αυτών. Επίσης, οι υποδομές τόσο του ιδιωτικού ιατρικού κλάδου όσο και των ξενοδοχειακών μονάδων αποτελούν ένα ισχυρό πλεονέκτημα εάν αναλογιστεί κανείς ότι η προσφερόμενες υπηρεσίες ιδίως του ιατρικού κλάδου μπορούν να προσφερθούν σε χαμηλότερες τιμές συγκριτικά με τις λοιπές ανεπτυγμένες χώρες.
Στον αντίποδα και όσον αφορά τα αδύνατα σημεία, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στη διαρροή του Επιστημονικού προσωπικού και στην έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού. Είναι γνωστό ότι πολλοί ιατροί αλλά και νοσηλευτές προτίμησαν την μετανάστευση σε χώρες της αλλοδαπής για να βρουν καλύτερες επαγγελματικές συνθήκες και υψηλότερους μισθούς. Επίσης, δυσκολίες μεγάλες παρατηρούνται στην εύρεση εξειδικευμένου νοσηλευτικού προσωπικού, είτε επειδή έγιναν και γίνονται προσλήψεις στο δημόσιο σύστημα υγείας, είτε επειδή υπομισθοδοτούνται προτιμούν να εργάζονται σε διαφορετικούς κλάδους από τις σπουδές τους. Είναι δεδομένο, ότι τόσο ο υψηλότατος συντελεστής Φ.Π.Α., όσο και οι περικοπές των νοσηλίων λόγω clawback & rebate συνετέλεσαν στην περικοπή των μισθών και εν τέλει στην υποστελέχωση πολλές φορές των ιδιωτικών κλινικών. Επιπλέον, η επιβολή του Φ.Π.Α. στο ύψος του 24 % έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών της νοσοκομειακής περίθαλψης ιδίως σε δομές εντάσεως εργασίας. Στο σχετικό 9 παρατίθεται μελέτη της Ένωσης Ψυχιατρικών Ελλάδος και επεξηγούνται οι στρεβλώσεις στην αγορά από την επιβολή αυτού του ύψους Φ.Π.Α.
Οι ευκαιρίες και λόγω των ιδιαιτεροτήτων των ψυχικών παθήσεων αλλά και λόγω της σταδιακής ανάκαμψης της χώρας, της αλλαγής της νοοτροπίας και του παραγωγικού μοντέλου είναι πολλές και θα γίνει εκτενέστατη αναφορά στο παρακάτω κεφάλαιο. Η εισοδηματική διαφορά μεταξύ των άλλων ανεπτυγμένων χωρών, καθώς και η σταδιακή αποδέσμευση κεφαλαίων από το τραπεζικό σύστημα αποτελούν πολύ καλούς οιωνούς.
Οι απειλές είναι γνωστές και έχουν αναφερθεί πάρα πολλές φορές και αφορούν σχεδόν όλους τους κλάδους τις ελληνικής οικονομίας. Υψηλή φορολογία και υψηλές ασφαλιστικές εισφορές αποτελούν αντικίνητρα για νέες επενδύσεις. Σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον αντίστοιχες δράσεις
από χώρες οι οποίες είναι πιο φιλικές στις επενδύσεις έχουν σαφέστερα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η έλλειψη συντονισμού και παροχής
εξειδικευμένων υπηρεσιών συντελεί στην προβολή «κοινότυπων» τουριστικών υπηρεσιών με αποτέλεσμα μεγάλοι tour operators να μην ασχολούνται με την Ελλάδα. Αυτοί όμως θα αποτελέσουν τα κανάλια προβολής για εξειδικευμένες ιατρο-τουριστικές υπηρεσίες.
Εν κατακλείδι για την S.W.O.T. Analysis
Οι ευκαιρίες και οι δυνατότητες είναι πολλές και υπερτερούν των αδυναμιών και των απειλών. Κλειδί για την ευόδωση του στόχου είναι ο επαναπατρισμός εξειδικευμένου προσωπικού και η κινητοποίηση των δυνάμεων του ιατρικού, παραϊατρικού και νοσηλευτικού κόσμου. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται έμπρακτη χρηματοδότηση των ήδη δραστηριοποιούμενων φορέων στην υγεία, για να προβούν και αυτοί σε νέες επενδύσεις τόσο σε ανθρώπινο κεφάλαιο όσο και σε υποδομές. Η μείωση του Φ.Π.Α. και ο εξορθολογισμός του clawback & του rebate αποτελούν προαπαιτούμενες δράσεις για την επίτευξη του τελικού στόχου. Η εκπαίδευση και η επιπλέον εξειδίκευση του υπάρχοντος ανθρωπίνου δυναμικού είναι επίσης κρίσιμος παράγοντας.

ΣΤ) Προτάσεις

Κατόπιν των προαναφερόμενων οι προτάσεις – στόχοι θα διακριθούν σε βραχυπρόθεσμους και μεσομακροπρόθεσμους. Αυτή η διάκριση γίνεται επειδή κάποιοι θεωρούνται γρήγορα επιτεύξιμοι, ενώ άλλοι χρειάζονται περισσότερους πόρους τόσο σε ανθρώπινο κεφάλαιο, όσο και σε λοιπές υποδομές.
1. Βραχυπρόθεσμοι στόχοι: Ηλικιωμένοι με ήπια νοητική έκπτωση ή αρχικό στάδιο άνοιας, ασθενείς με ήπια έως μέτρια μορφή κατάθλιψης και λοιπών συναισθηματικών διαταραχών μπορούν να φιλοξενηθούν σε ξενοδοχειακές μονάδες οι οποίες όμως θα πρέπει απαραιτήτως να έχουν προσαρμόσει τις υποδομές τους στις απαιτήσεις αυτών των συγκεκριμένων ομάδων (π.χ. πρέπει να αποφεύγονται οι έντονοι χρωματισμοί, οι πισίνες να είναι φυλασσόμενες κλπ). Απαραιτήτως θα πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένο πρόγραμμα ψυχοθεραπειών, εργοθεραπειών και λοιπών δραστηριοτήτων με στόχο πέραν της ευχάριστης διαμονής την ψυχική ανάταση των επισκεπτών. Η γνώση του ιατρικού ιστορικού τουλάχιστον από ψυχίατρο και γενικό ιατρό εκάστου επισκέπτη, καθώς και η αξιολόγησή του, είναι απαραίτητη για την επίτευξη του επιθυμητού στόχου. Η συνεργασία με γενική κλινική αλλά και ψυχιατρική κλινική για την αντιμετώπιση οξέων περιστατικών θεωρείται ότι αποτελεί μία επιπλέον παροχή προς τους επισκέπτες. Επίσης, η εκπαίδευση του προσωπικού της ξενοδοχειακής μονάδος είναι μία επιπλέον δράση, που μπορεί να αναληφθεί προς κατανόηση των συμπτωμάτων εκάστης πάθησης. Οι ψυχολόγοι, οι εργοθεραπευτές, οι διατροφολόγοι και το λοιπό προσωπικό πρέπει να έχουν εξειδίκευση στις συγκεκριμένες ομάδες επισκεπτών και να έχουν προϋπηρεσία στον συγκεκριμένο τομέα. Τέλος, η παρουσία ψυχιατρικού νοσηλευτή όλο το 24ωρο διασφαλίζει την ποιοτικότερη παροχή υπηρεσιών. Μία τέτοια δράση ουσιαστικά μετατρέπει μία ξενοδοχειακή μονάδα σε έναν χώρο, όπου πέραν των τουριστικών υπηρεσιών προσφέρει και υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Το «πακέτο των διακοπών» μετατρέπεται πλέον σε παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υγείας - τουρισμού. Η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων δομών κρίνεται απαραίτητη προς επίτευξη του τελικού στόχου. Η τιμολόγηση μπορεί να είναι υψηλότερη, λόγω της εξειδίκευσης του πακέτου διακοπών και της έλλειψης αντίστοιχων δομών σε άλλες χώρες.
2. Μεσομακροπρόθεσμοι στόχοι: Αυτοί οι στόχοι απαιτούν σαφώς μεγαλύτερη προσπάθεια, συνεργασία κυρίως μεταξύ των ιατρικών φορέων της Ελλάδος και του εξωτερικού και διάθεση μεγαλύτερων πόρων. Ασθενείς που έχουν νοσήσει από COVID-19 και παρουσιάζουν ψυχιατρικής και νευρολογικής φύσεως προβλήματα, μπορεί να αντιμετωπίζουν και άλλα υποκείμενα νοσήματα παθολογικής, πνευμονολογικής, καρδιολογικής κλπ φύσεως. Σε όρους ιατρικού τουρισμού αναφερόμαστε πλέον σε μία ιδιάζουσα περίπτωση, όπου ουσιαστικά οι όποιες δομές οφείλουν να συνδυάζουν την περίθαλψη με την ψυχαγωγία και τις διακοπές. Πλέον, το επιδιωκόμενο είναι ο συγκερασμός των δύο συνιστωσών, αφού η περίθαλψη αυτών των ασθενών απαιτείται να είναι πολυπαραγοντική αλλά συνάμα πρέπει να εξασφαλίζεται και ένα εξωνοσοκομειακό περιβάλλον. Δομές οι οποίες δεν θυμίζουν νοσοκομείο, αλλά έχουν επαρκή υποστήριξη από ιατρικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό και διαθέτουν ένα μίνιμουμ ιατρικού εξοπλισμού μπορούν να λειτουργήσουν κάλλιστα ως ένας άρτιος χώρος αποθεραπείας, ο οποίος προσφέρει επαρκή ιατρική υποστήριξη αλλά και προβάλλει συγχρόνως και τον τουρισμό της Ελλάδος. Το κύριο βάρος πλέον φέρουν κυρίως οι διάφορες ιατρικές
ειδικότητες, αφού θα πρέπει να υπάρχει πολύ καλή γνώση του ιατρικούιστορικού και βεβαίως συνεργασία μεταξύ των επιμέρους ειδικοτήτων.
Όσον αφορά την αντιμετώπιση των ψυχικής φύσεως προβλημάτων ένα δομημένο ημερήσιο πρόγραμμα από εξειδικευμένους επιστήμονες μπορεί να βοηθήσει σε υψηλό βαθμό την ψυχική ανάταση του ασθενούς. Για τους ασθενείς οι οποίοι αντιμετωπίζουν μέτρια ή σοβαρή μορφής άνοιας επιδίωξη πρέπει να είναι η μακροχρόνια διαβίωσή τους σε γηροκομεία ή εξειδικευμένες κλινικές. Για ασθενείς με ψυχώσεις ή με διπολική διαταραχή το όποιο εγχείρημα κρίνεται πολύ δύσκολο και απαιτεί επίμονες προσπάθειες σε βάθος χρόνου. Θα μπορούσε να εξεταστεί σε συνεργασία με τις υγειονομικές αρχές των άλλων χωρών η φιλοξενία κάποιων εκ των ασθενών οι οποίοι διαβιούν σε ξενώνες της αλλοδαπής σε αντίστοιχους χώρους στην Ελλάδα. Απαραίτητη κρίνεται η παρουσία κάποιων εκ των φροντιστών τους καθόλη την διάρκεια της διαμονής τους καθώς και η πρότερη εκ του σύνεγγυς «γνωριμία» των Ελλήνων φροντιστών. Ανασταλτικοί παράγοντες σε αυτό το εγχείρημα είναι το στίγμα, που φέρουν οι ψυχωσικοί, ο βαθμός προθυμίας τόσο των φροντιστών όσο και των ίδιων των πασχόντων να ακολουθήσουν τη συγκεκριμένη δράση και η εύρεση της κατάλληλης υποδομής. Στον αντίποδα ένα καλά συντονισμένο σχέδιο προσφέρει θετικά ερείσματα στην κοινωνία για μία ομάδα ανθρώπων, που θεωρείται και πολλές φορές είναι περιθωριοποιημένη. Τέλος, όσον αφορά τις εξαρτήσεις κρίνεται ότι είναι δύσκολο να προβληθεί η βραχυχρόνια νοσηλεία των 3 έως 6 εβδομάδων του ασθενούς. Όμως θα μπορούσαν κάλλιστα να δομηθούν και να προβληθούν στην αλλοδαπή προγράμματα σε εξωνοσοκομειακές δομές διάρκειας 6 μηνών, οι στόχοι των οποίων επεξηγήθηκαν αρχικώς.

Ζ) Συνέργειες - Συμπράξεις

Εκ των ανωτέρω προκύπτουν διάφορες συνέργειες, ενώ οι συμπράξεις θεωρούνται αναγκαίες για την επίτευξη των επιμέρους στόχων. Παράδειγμα συνεργειών είναι ότι οι συγγενείς αυτών των ομάδων ασθενών πολλές φορές επιθυμούν να τους επισκέπτονται και να τους συναντούν δια ζώσης. Τα αεροπορικά εισιτήρια είναι σε γενικές γραμμές φθηνά, ενώ θα μπορούσαν να προβλεφθούν μέχρι και συγκεκριμένα πακέτα διακοπών για το συγγενικό περιβάλλον του ασθενούς. Ένας στόχος επίσης που μπορεί να επιτευχθεί είναι η επιμήκυνση της «σεζόν» του ιατρικού τουρισμού, καθότι πολλές εκ των προτεινόμενων δράσεων αφορούν παρεχόμενες υπηρεσίες καθόλη τη διάρκεια του έτους. Στο σκέλος των συμπράξεων είναι αυτονόητο, ότι επειδή η περίθαλψη αυτής της ομάδας των ασθενών είναι πολλές φορές πολυπαραγοντική η συνεργασία των ιδιωτικών κλινικών, εργαστηρίων και ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων είναι αναγκαία. Συγκεκριμένες ξενοδοχειακές μονάδες μπορούν να συμβάλλουν στην επίτευξη των επιμέρους στόχων. Η συνεργασία με τις υγειονομικές αρχές, τα ασφαλιστικά ταμεία και τους ιατρικούς φορείς των άλλων χωρών θεωρείται και είναι επιβεβλημένη.

Η) Συμπερασματικώς

Η ψυχική υγεία θεωρείται ένας κλάδος της ιατρικής με αρκετές ιδιαιτερότητες. Οι προβλέψεις του Π.Ο.Υ., αλλά και των υγειονομικών αρχών των διαφόρων χωρών είναι ότι θα υπάρξει αύξηση διάφορων ψυχικών παθήσεων. Συνήθως αυτές οι ομάδες ασθενών χρειάζονται μακροχρόνια ιατρική παρακολούθηση. Η προσφορά ιατρο-τουριστικών υπηρεσιών παρέχει την ασφάλεια της συνέχισης της θεραπείας τους από την μια μεριά, ενώ από την άλλη προωθεί το τουριστικό προϊόν της πατρίδος μας. Τα επιμέρους προγράμματα πρέπει να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις και τις ανάγκες των ψυχικά πασχόντων και σε αυτό τον τομέα κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει το ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας μας. Συγκεκριμένα εκπαιδευτικά προγράμματα, που διενεργούνται από πανεπιστημιακούς καθηγητές, θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην προσπάθεια εκπαίδευσης κυρίως των νοσηλευτών. Η μείωση του Φ.Π.Α. στις ιδιωτικές κλινικές θεωρείται επιβεβλημένη καθότι δημιουργεί στρεβλώσεις στις τιμές και κάνει λιγότερο ανταγωνιστική την προσφερόμενη ιατρική υπηρεσία. Επιπροσθέτως, η πολιτεία οφείλει να προχωρήσει στον εξορθολογισμό του clawback & rebate και να διευκολήνει την πρόσβαση στα χρηματοδοτικά εργαλεία, ούτως ώστε να υπάρξει ρευστότητα και επενδυτικό κίνητρο εκ μέρους των κλινικών. Η μεγαλύτερη επένδυση, όπως ειπώθηκε προηγουμένως, είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο, το οποίο είτε μεταναστεύει στο εξωτερικό είτε λιμνάζει σε άλλους κλάδους και παραμένει αναξιοποίητο. Η ανάσχεση του «brain drain» μπορεί να επιτευχθεί με καλύτερους μισθούς και καινοτόμες ιδέες. Με μία γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο δεν υπάρχουν εξειδικευμένα τουριστικά προγράμματα στον τομέα της ψυχικής υγείας ή της ήπιας ανοϊκής συνδρομής. Αυτό που υπάρχει είναι κυρίως το άγχος του συγγενικού περιβάλλοντος του πάσχοντος για το πως θα προγραμματίσει και θα διαχειριστεί τις διακοπές του. Ουσιαστικά υπάρχει ένα κενό στην αγορά, που χρειάζεται εξατομίκευση στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Αυτό το κενό με συγκεκριμένες ενέργειες μπορεί να καλυφθεί με τις προαναφερόμενες δράσεις και συμπράξεις.

                                                                              Με τιμή

                                                                              Για την Κλινική Λυράκου

                                                                              Ο Πρόεδρος & Δ/νων Σύμβουλος 

                                                                              Ανδρέας Ν. Φωτόπουλος