Skip to main content

rTMS
Επαναληπτικός Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός

Ο εγκεφαλικός ερεθισμός, σε αντίθεση με την φαρμακολογία εστιάζεται στους ηλεκτρικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου οι οποίοι προκαλούν εντοπισμένες αλλαγές στους χημικούς μηχανισμούς και κατ’ επέκταση στην φαρμακολογία.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ίσως το πιο πολύπλοκο όργανο στο σύμπαν (τουλάχιστον από όσα γνωρίζουμε.) Περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες με 100 τρισεκατομμύρια συνάψεις αισθάνονται, αναλύουν και απαντούν στο περιβάλλον χρησιμοποιώντας για την επικοινωνία αυτή ηλεκτρισμό και χημεία.

Ιστορικά οι νευρολόγοι είναι πιο υποψιασμένοι στην ηλεκτρική φύση του εγκεφάλου ενώ οι ψυχίατροι, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, είναι επικεντρωμένοι σχεδόν αποκλειστικά στους νευροδιαβιβαστές και στην ψυχοφαρμακολογία.

Η Ψυχιατρική έχει τόσο πολύ εναρμονιστεί με τους νευροδιαβιβαστές ώστε η «χημική ανισορροπία» έχει γίνει μέρος της καθημερινής μας γλώσσας και μερικοί μάλιστα την θεωρούν ως την Πραγματική Διάγνωση. Υπάρχει η ελπίδα ότι στο μέλλον οι κλινικοί γιατροί θα κατανοήσουν την σπουδαιότητα και των δύο παραγόντων, και του ηλεκτρικού και του χημικού για την κατανόηση και αντιμετώπιση των προβλημάτων του κάθε ασθενή.

Ο εγκεφαλικός ερεθισμός, σε αντίθεση με την φαρμακολογία εστιάζεται στους ηλεκτρικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου οι οποίοι προκαλούν εντοπισμένες αλλαγές στους χημικούς μηχανισμούς και κατ’ επέκταση στην φαρμακολογία. Με απλά λόγια, η τοπική εφαρμογή μαγνητικού πεδίου στον εγκέφαλο προκαλεί δίοδο ηλεκτρικού ρεύματος το οποίο τροποποιεί τους νευροδιαβιβαστές με αποτέλεσμα την καλύτερη λειτουργία τους που μεταφράζεται σε μικρότερη ή καθόλου φαρμακευτική αγωγή ή ανταπόκρισή τους σε αγωγή στην οποία προηγουμένως αντιστέκονταν. Παραδοσιακά θεραπείες βασισμένες στον ερεθισμό του εγκεφάλου (όπως για παράδειγμα η ηλεκτροσπασμοθεραπεία) έχουν χρησιμοποιηθεί με πολύ καλά αποτελέσματα σε φαρμακοανθεκτικές περιπτώσεις ασθενών. Οι πρωτοπόροι του εγκεφαλικού ερεθισμού με πρωτόγονα συχνά μέσα και με ελλιπή κατανόηση των σπουδαίων εγκεφαλικών σχηματισμών έβαλαν τις βάσεις. Λόγω της συνεχούς προόδου της απεικονιστικής τεχνολογίας τα τελευταία είκοσι χρόνια είμαστε τώρα σε θέση να κατανοούμε καλύτερα την λειτουργική νευροανατομία.

Ο Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός (TMS) αποσκοπεί στην δίοδο  ηλεκτρικού ρεύματος μέσα στον εγκέφαλο χρησιμοποιώντας παλλόμενα μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται έξω από αυτόν, κοντά στο κρανίο. Το rTMS δεν είναι η εφαρμογή ενός στατικού ή σταθερού μαγνητικού πεδίου στον εγκέφαλο. Ένας μαγνήτης κολλημένος στο κρανίο όσο ισχυρός και να είναι δεν είναι rTMS. Σύμφωνα με τον νόμο του Faraday  αν ένας μαγνήτης περάσει μέσα από ένα πηνίο θα παραχθεί ηλεκτρικό ρεύμα. Στον νόμο αυτό βασίζεται η λειτουργία των φιλικών προς το περιβάλλον Υδροηλεκτρικών σταθμών ενέργειας όπου το νερό που πέφτει στρέφει έναν μαγνήτη μέσα σε ένα πηνίο παράγοντας ηλεκτρισμό. Αυτός ακριβώς ο νόμος είναι η βάση του rTMS. Ένας ηλεκτρομαγνήτης ανοίγει και κλείνει. Αυτό δημιουργεί ένα παλλόμενο μαγνητικό πεδίο.
Αυτό το παλλόμενο μαγνητικό πεδίο είναι που δημιουργεί ηλεκτρικό ρεύμα και αυτό ακριβώς το τοπικά εφαρμοζόμενο ηλεκτρικό ρεύμα είναι που επιφέρει τα θεραπευτικά αποτελέσματα στον εγκέφαλο και όχι το ίδιο το μαγνητικό πεδίο.

Ασφάλεια

Γενικά το rTMS θεωρείται ασφαλές και με ελάχιστες παρενέργειες. Δεν έχουν αναφερθεί καρδιαγγειακές, γνωσιακές ή εμμένουσες νευρολογικές διαταραχές σε άτομα που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με rTMS. Ποσοστό 17% παραπονέθηκε για κεφαλαλγία που όμως αντιμετωπίστηκε εύκολα με απλά αναλγητικά (Depon π.χ). Σε ποσοστό 0,5% εκδηλώθηκε επιληπτική κρίση αυτοπεριοριζόμενη που δεν χρειάστηκε φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο ιστορικό επιληπτικών κρίσεων αποτελεί αντένδειξη, γι αυτό πρέπει να λαμβάνεται καλό ιατρικό ιστορικό πριν προβεί κανείς σε θεραπεία.

Καλό θα είναι επίσης πριν τη θεραπεία να υποβάλλεται ο ασθενής σε αξονική (CT), ή μαγνητική(MRI) τομογραφία εγκεφάλου για αποκλεισμό της έστω και ελάχιστης πιθανότητας υπάρξεως παθολογικών διεργασιών.

Ενδείξεις

Η κατάθλιψη είναι η περισσότερο μελετημένη και κύρια ένδειξη για θεραπεία με rTMS ενώ καλά αποτελέσματα έχει δώσει και στη διπολική συναισθηματική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη). Επίσης σε ερευνητικό επίπεδο έχει καλά αποτελέσματα στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, στις αγχώδεις διαταραχές και στο μετατραυματικό στρες.

Στη σχιζοφρένεια - ψύχωση τα αποτελέσματα μέχρι τώρα είναι φτωχά εκτός από την συμπτωματική αντιμετώπιση επίμονων ακουστικών ψευδαισθήσεων. Ερευνάται η αποτελεσματικότητά του στις εμβοές ώτων καθώς και στον πόνο, χρόνιο και οξύ.

Τέλος, το rTMS μπορεί να έχει θεραπευτικά αποτελέσματα σε ασθενείς με διπλή διάγνωση (εθισμός σε ουσίες, αλκοόλ ή συμπεριφορές με ταυτόχρονη συνύπαρξη άλλης ψυχικής νόσου).

Υπεύθυνος Ιατρός

Διονύσιος Ποταμίτης-Κόμης

Ψυχίατρος
Επιστημονικός Διευθυντής
Γενικες και συχνες ερωτησεις

Έχετε απορίες;
Εδώ θα βρείτε απαντήσεις σχετικά με τις Θεραπείες rTMS.

Τι είναι το rTMS;
Ο Επαναληπτικός Διακρανιακός Ερεθισμός (rTMS) είναι μία θεραπεία που δεν χρήζει νοσηλείας και επιφέρει βελτίωση σε διάφορες ψυχικές ασθένειες όπως π.χ. η κατάθλιψη. Χρησιμοποιεί παλλόμενο μαγνητικό πεδίο για να ερεθίσει τον εγκέφαλο και να τον επαναφέρει σε μία κατάσταση ισορροπίας. Οι ασθενείς δεν χρειάζονται αναισθησία, ούτε ηρεμιστικά φάρμακα κατά την διάρκεια της θεραπείας. Μπορούν δε να συνεχίσουν τις καθημερινές δραστηριότητες τους αμέσως μετά το τέλος της θεραπευτικής συνεδρίας.
Για ποιόν είναι κατάλληλο το rTMS;
Η κλινική μας ειδικεύεται στην χρήση του rTMS κυρίως για την θεραπεία της κατάθλιψης σε οποιαδήποτε μορφή της:
  • Μονοπολική
  • Διπολική
  • Άτυπη
  • Κατάθλιψη μετά τον τοκετό
  • Κατάθλιψη ανθεκτική σε φαρμακευτική αγωγή
Επίσης συνιστάται για κάποιες διαταραχές άγχους, μανιοκατάθλιψης, ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών και σε μερικές περιπτώσεις ψύχωσης (σχιζοφρένειας). Μπορεί να βοηθήσει ασθενείς με μικρή ανταπόκριση στην φαρμακευτική αγωγή ή σε περιπτώσεις ανεπιθύμητων παρενεργειών τους.
Πως επιτυγχάνει το rTMS την βελτίωση του ασθενούς στην κατάθλιψη και στις άλλες ψυχικές νόσους;
Στην κατάθλιψη, μία μικρή περιοχή του εγκεφάλου που βρίσκεται πίσω από το μέτωπο, δείχνει ασυνήθιστα χαμηλή δραστηριότητα. Πιστεύεται ότι αυτή η περιοχή του εγκεφάλου είναι υπεύθυνη για τον ανεπαρκή ερεθισμό του κέντρου ελέγχου της διάθεσης. Οι επαναλαμβανόμενοι μαγνητικοί παλμοί αυξάνουν την δραστηριότητα της ανενεργούς περιοχής και ανεβάζουν τη διάθεση του ασθενούς. Οι αλλαγές δεν είναι στιγμιαίες αλλά απαιτούνται μερικές συνεδρίες για να επιτευχθεί η αλλαγή στη διάθεση του ασθενούς.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η διέγερση άλλων περιοχών του εγκεφάλου έχει θετικά αποτελέσματα στην θεραπεία ψυχικών νόσων όπως οι αγχώδεις διαταραχές, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η διπολική συναισθηματική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη) και το μετατραυματικό στρες.
Χρειάζεται νοσηλεία για θεραπεία με rTMS;
Όχι δεν απαιτείται νοσηλεία, διότι είναι μια θεραπεία χωρίς ιδιαίτερες παρενέργειες, διάρκειας περίπου 30 λεπτών. Μετά την θεραπεία ο ασθενής μπορεί να συνεχίσει κανονικά το πρόγραμμά του (εργασία, δραστηριότητες κλπ), απαλλαγμένος από τις ανεπιθύμητες παρενέργειες άλλων θεραπευτικών μεθόδων.
Ποια είναι τα κλινικά αποτελέσματα του rTMS;
Το rTMS για την θεραπεία της κατάθλιψης έχει γίνει αντικείμενο εκτεταμένης μελέτης με πάνω από χίλιες κλινικές μελέτες. Πολλές από αυτές τις μελέτες έχουν δοκιμές με διάφορες μορφές θεραπείας και κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Αυτές οι μελέτες έχουν οδηγήσει κορυφαίους επιστήμονες στην διαπίστωση ότι το rTMS βελτιώνει αισθητά την κατάσταση των ασθενών με κατάθλιψη σε επίπεδα συγκρίσιμα με έναν μεγάλο αριθμό από διαθέσιμα φαρμακευτικά σκευάσματα χωρίς τις παρενέργειες τις οποίες αυτά έχουν.
Κλινικές μελέτες σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα και σε άλλες παθήσεις όπως οι αγχώδεις διαταραχές, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η διπολική συναισθηματική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη) και το μετατραυματικό στρες ενώ αρκετές μελέτες τελευταία εξετάζουν της επίδραση του rTMS στη σχιζοφρένεια - ψύχωση (αντιμετώπιση επίμονων ακουστικών ψευδαισθήσεων).
Ποιά είναι η διαδικασία για να αρχίσει ένας ασθενής την θεραπεία με το rTMS;
Επικοινωνήστε μαζί μας και θα σας ενημερώσουμε σχετικά. Σε πρώτη φάση απαιτείται μία συνεδρία με έναν από τους ειδικευμένους ψυχιάτρους μας ώστε να εκτιμηθεί εάν το rTMS είναι μία θεραπευτική μέθοδος κατάλληλη για εσάς. Πιθανότατα να απαιτηθούν κάποιες επιπλέον ιατρικές εξετάσεις. Κατόπιν το μόνο που απομένει είναι το πρώτο ραντεβού για μία θεραπευτική συνεδρία.
Ποια είναι η διαδικασία στις θεραπευτικές συνεδρίες και πόσο διαρκεί;
Κατά την διάρκεια του rTMS δεν απαιτείται αναισθησία ούτε κάποιας μορφής ηρεμιστική αγωγή σε αντίθεση με την ECT (Ηλεκτροσπασμοθεραπεία). Είναι μία μη επεμβατική μέθοδος χωρίς σοβαρές παρενέργειες (ίσως να εμφανιστεί ένας ελαφρύς πονοκέφαλους σε ελάχιστες περιπτώσεις).Ο θεραπευόμενος κάθετε σε μία αναπαυτική αναλυόμενη πολυθρόνα και ο θεραπευτής τοποθετεί ένα πηνίο δίπλα στο κεφάλι του. Ένα ηλεκτρονικά ελεγχόμενο μηχάνημα παράγει μία σειρά από μαγνητικούς παλμούς που ερεθίζουν τις κατάλληλες περιοχές του εγκεφάλου. Αυτοί οι παλμοί δημιουργούν μικρά ηλεκτρικά ρεύματα στα νευρικά κύτταρα που οδηγούν σε θεραπευτικό ερεθισμό του εγκεφάλου. Ο θεραπευόμενος δεν νοιώθει αυτό το ηλεκτρικό φαινόμενο παρά μόνο ακούει τον επαναλαμβανόμενο ήχο που παράγει το πηνίο.
Στην πρώτη συνεδρία ο θεραπευτής θα επιχειρήσει να προσδιορίσει την ακριβή ένταση του μαγνητικού πεδίου που απαιτείται για την διέγερση του εγκεφάλου. Αυτή διαφέρει από άτομο σε άτομο. Προσδιορίζεται με βάση την ευαισθησία του κινητικού φλοιού στα μαγνητικά ερεθίσματα. Κατόπιν, ο θεραπευτής παίρνει κάποιες μετρήσεις των διαστάσεων της κεφαλής του θεραπευόμενου για να προσδιορίσει την ακριβή θέση που πρέπει να τοποθετηθεί το πηνίο κατά την διάρκεια της θεραπείας.
Στις ακόλουθες συνεδρίες και με βάση την προτεινόμενη αγωγή διεγείρονται συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου με βάση συγκεκριμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Οι συνεδρίες διαρκούν κατά μέσο όρο 20-30 λεπτά και συνεχίζονται για 2-4 εβδομάδες με συχνότητα από 3-5 φορές τη εβδομάδα. Συνήθως τα πρώτα αποτελέσματα όπου διαφαίνεται η αλλαγή της διάθεσης εμφανίζονται μετά από 2 εβδομάδες ανάλογα με την συχνότητα των συνεδριών. Τότε συνίσταται επανεκτίμηση από τον θεράποντα ιατρό ώστε να κριθεί η πρόοδος της θεραπείας.
Ποια είναι η μετά την θεραπεία παρακολούθηση;
Μετά το τέλος της αγωγής συνιστάται εκτίμηση από τον ιατρό σας σε τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να υπάρχει παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου και να αποφευχθεί πιθανή της υποτροπή. Μερικοί ασθενείς χρειάζεται να επιστρέψουν κάποια στιγμή για μία σύντομη επαναληπτική θεραπεία . Αν νοιώθετε ότι η κατάθλιψη επιστρέφει μην διστάσετε να επικοινωνήσετε άμεσα μαζί μας.
Υπάρχουν παρενέργειες και αν ναι ποιές;
Σε αντίθεση με τις θεραπείες βασισμένες σε φαρμακευτική αγωγή οι παρενέργειες την θεραπείας με rTMS είναι εξαιρετικά ήπιες. Ορισμένοι ασθενείς (ποσοστό 10%) υποφέρουν από ήπιες κεφαλαλγίες οι οποίες εξαφανίζονται με την πάροδο 2-3 ωρών ή με την χρήση των συνήθων αντιαναλγητικών (π.χ. DEPON). Κατά την διάρκεια της συνεδρίας ίσως παρουσιαστούν ελαφρές συσπάσεις μυών του προσώπου. Για σύγκριση οι θεραπείες με φαρμακευτική αγωγή παρουσιάζουν πιο σοβαρές κεφαλαλγίες, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, αδυναμία, ζάλη, άγχος, διαταραχή του ύπνου, δυσκοιλιότητα και αύξηση βάρους σε συχνότητα που υπερβαίνει το 60%. Θεραπείες με ECT (Ηλεκτροσπασμοθεραπεία) παρουσιάζουν βραχεία απώλεια μνήμης, ναυτία, μεταβλητότητα στην ψυχική διάθεση, κεφαλαλγίες, μυαλγία και παροδική σύγχυση.
Πόσο αποτελεσματική είναι η θεραπεία με το rTMS σε σύγκριση με άλλες θεραπευτικές μεθόδους;
Η αποτελεσματικότητα του rTMS υπερβαίνει αυτή της φαρμακευτικής αγωγής και η πρώτη βελτίωση στην διάθεση του ασθενούς εμφανίζεται ακόμη και μετά την πάροδο 2 εβδομάδων. Επιπλέον η συχνότητα πιθανών υποτροπών της ασθένειας φαίνεται να είναι χαμηλότερη ακόμη και σε σύγκριση με την θεραπεία με ECT (Ηλεκτροσπασμοθεραπεία).
Σε ποιές περιπτώσεις αντενδεικνύεται η θεραπεία με rTMS;
Το rTMS αντενδεικνύεται σε ασθενείς που φέρουν μεταλλικές προσθήκες στην κεφαλή, έχουν βηματοδότες ή πάσχουν από σοβαρές καρδιακές παθήσεις, έχουν υψηλή ενδοκρανιακή πίεση, σε εγκύους γυναίκες και ιδιαιτέρως σε ασθενείς με ιστορικό ή χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, που αυξάνει τον κίνδυνο επιληπτικών κρίσεων.
FAQ - Δείτε περισσότερες Ερωτήσεις & Απαντήσεις
FAQ - Βρείτε περισσότερες εδώ